13.05.2024 tarihinde Hazine Ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı tasarruf önlemleri aşağıdaki gibi şekillenmiş:
Kamuda Tasarruf – Taşıtlar
● Kamu Filo Yönetim Sistemi ile etkinliğin artırılması, taşıt sayısı ve kullanımına
standartlar getirilmesi
● 3 yıl süreyle yeni araç satın alma ve kiralama yapılmaması
● Bütçe dışı kaynaklardan taşıt kullanımının izne tabi tutulması ve kanunla izin
verilenler hariç yabancı menşeili araç kullanımının yasaklanması
● Mevcut kiralık taşıt sözleşmelerinin yenilenmesinin izne tabi olması
● İhtiyaç fazlası ve ekonomik ömrünü tamamlamış taşıtların tasfiyesi
● Savunma ve güvenlik hariç, kamuda personel servisi hizmetinin toplu taşıma olan yerlerde kaldırılması
Kamuda Tasarruf – Kamu Binaları
● Deprem riski hariç, yeni hizmet binası alımının/ yapımının 3 yıl süreyle durdurulması
● Kamu yerleşkeleri için getirilen kişi başına m2 standardının uygulanması
● Mevcut binaların analizi ve kurumlar arasında etkin kullanımı
● Yeni bina kiralanmaması, mevcut kiralamaların bir takvimle sonlandırılması
● Doğal afet ve güvenlik hariç, yeni lojman ve sosyal tesis alımı/ yapımı vekiralanmasının süresiz olarak yasaklanması
● Savunma ve güvenlik hariç, mevcut sosyal tesislerin ekonomiye kazandırılması
● Lojman kiralarının ve sosyal tesis ücretlerinin rayiç bedel dikkate alınarak gözden geçirilmesi
Kamuda Tasarruf – Kamu İstihdamı
● Kamuda yeni personel istihdamının emekli olanlarla sınırlandırılması (3 yıl)
● Toplam açıktan atama izin sayılarının Bütçe Kanununda belirlenmesi
● Destek personeli sayısının zaman içinde belirli program dahilinde azaltılması
● Kamuda esnek ve uzaktan çalışma modellerinin geliştirilmesi
● Kamuda çalışanlar için yönetim kurulu ücretlerine tavan sınır getirilmesi, aşan kısmın bütçeye gelir kaydedilmesi
Kamuda Tasarruf – İdari Yapılanmada Etkinlik
● İdari genişlemenin sınırlandırılması
● Kamu idarelerinde mükerrer yapılanmaların önlenmesi
● Bakanlıkların yurt dışı teşkilatlarının ihtiyaçlar çerçevesinde gözden geçirilmesi
● Tüm taşra teşkilatının (bölge/il bazında) etkinlik esasıyla gözden geçirilmesi
Kamuda Tasarruf – Hizmet İçi Eğitim/ Yurtdışı Geçici Görevler
● Hizmet içi eğitim, toplantı vb. faaliyetlerin kamu tesislerinde yapılması
● Yurt dışı geçici görevlerin sınırlandırılması, görevlendirmelerin asgari seviyede tutulması
● Yurt dışı geçici görev harcamalarının bütçe başlangıç ödeneğini aşmaması, bu harcama kalemine ödenek aktarımının yasaklanması
Kamuda Tasarruf – Enerji Ve Atık Yönetimi
● Sokak ve cadde ışıklandırmasında LED dönüşümünün hızlandırılması
● Kamu bina ve tesislerinde enerji verimliğini artıran uygulamalar geliştirilmesi, yenilenebilir enerji kaynaklarından faydalanılması
● Ekonomik değeri olan atıkların, bedeli karşılığında her yıl değerlendirilmesinin zorunlu hale getirilmesi
Kamuda Tasarruf – Haberleşme Ve İletişim Giderleri
● E-yazışma sistemine geçişin tamamlanması
● Tebligatlarda elektronik tebligat sistemleri kullanılması
● Kurumsal arşivlerin elektronik ortama taşınması
● Yayın, rapor vb. tanıtım amaçlı doküman basımının yapılmaması
Kamuda Tasarruf – Diğer Cari Harcamalar
● Temsil ve tanıtma ödeneklerinde 2024 yılında yüzde 25 kesinti yapılması, devam eden yıllarda da bunun baz alınması
● Uluslararası toplantılar ve milli bayramlar hariç; gezi, kokteyl, yemek vb. faaliyet düzenlenmemesi
● Ajanda, takvim, plaket, eşantiyon türü hediyelerin verilmesinin yasaklanması● Zorunlu haller hariç, demirbaş alımlarının 3 yıl süreyle durdurulması
● Makina ve teçhizatın ekonomik ömrü tamamlanmadan elden çıkarılmaması
● Kamu alımlarının DMO aracılığıyla yapılmasının esas olması
Bütçede Harcama Disiplini
Mal ve hizmet alım ödeneklerinde kesinti %10,
Yatırım ödeneklerinde kesinti %15
● Tek seferlik gelirlere dayalı kalıcı harcama programlarının başlatılmaması
● Kamu kurumlarının bütçe ödeneğine göre yatırım projelerini yürütmeleri
● Merkezi yönetim kapsamındaki yatırım ödemelerinin İl Özel İdarelerine hakediş karşılığı ödenmesi
● 2024 yılında harcamaların gözden geçirilmesi ve bu çerçevedeverimsiz harcamaların 2025’ten itibaren sonlandırılması
Kamu Yatırımları
Proje Bazlı Önceliklendirme
● Fiziki ilerlemesi %75’in üzerinde olan yatırım projeleri
● Deprem riski nedeniyle gerekli olan yatırım projeleri
● Kahramanmaraş ve Hatay depremleri sonrasında planlanan projeler
● Tarımsal sulama başta olmak üzere gıda arzını artıran projeler, yeşil ve dijital dönüşüm ile OSB liman-demiryolu bağlantı projeleri
Zorunlu haller dışında yeni proje kabul edilmemesi
SONUÇ
Enflasyonist dönemlerde dezenflasyonist politikaların uygulanırken en çok başvurulan politikalardan biri de daraltıcı (sıkılaştırıcı) maliye politikalarıdır.
Hazine ve Maliye Bakanlığı yukarıdaki aldığı önlemlerde daraltıcı maliye politikası aracı olan harcama politikasına başvurarak; kamu harcamalarında tasarruf ve bazı yatırım harcamalarında da öncelendirme metdoduyla kamu harcamaları hızının azaltılmasını hedeflemiştir.
Tasarruf politikaları ; talep enflasyonundan oluşan enflasyonu önlemede başarılı olurken; maliyet enflasyonu dezenflasyonu açısından değerlendirildiğindeyse kamu harcamalarının niteliği ve kamu harcamalarındaki tasarrufların yatırımlar bazında nasıl değerlendirileceğiyle ilişkili olacaktır. Yani kamu harcamalarındaki tasarrufların kaynak etkinliği ve tasarrufsal anlamda tasarruf yatırım araçlarına nasıl dönüşeceğiyle ilişklilidir.
Talep enflasyonu dezenflasyonuna maliye politikası açısından bakıldığında; harcama politikaları gibi politikaların disiplinli şekilde uygulanmasıyla başarılı olunabileceğini söyleyebilsekte; maliyet enflasyonu dezenflasyonu açısından bakmak gerektiğindeyse yapılması gereken, ihracatı atırıcı ve verginin tabana yayılmasını sağlayan politikalarla iş bu tasarruf politikaları desteklenirse ve uygulanabilirse uzun vade de hem fiyat istikrarı hem de fiyat istikrarı sağlandıktan sonra oluşan tasarrufların kamu yatırımlarına dönüşme hızıyla beraber sağlanacak olan ekonomik büyüme ve ekonomik kalkınmanın bileşiminde oluşan ekonomik istikrarın sağlanması; ekonomik gidişatın düzenini belirleyecektir.
Ayrıca daraltıcı maliye politikalarının özellikle harcama tasarrufu özelinde bakılacak olursa hem ekonomik büyüme hem de ekonomik kalkınmayla hem de istihdam politikalarıyla çeliştiğini yani “politika çatışması” yaşanacağını hatırlatmakta fayda var.
Açıklanan paket olumlu ama uygulanabilirliğin başarısı için açıklanan politikaların tüm devlet özelinde hem tabana hem de tavana yayılması önem arz etmektedir.
Son olarak uzun vade de ekonomik istikrar isteniyorsa; dezenflasyonist politikaların yanında hukukun üstünlüğü ve eğitimin mesleklere dönüşmesinde niteliğin artırılması gibi çalışmalarında eş anlı olarak yapılması gerekmektedir.
KAYNAKÇA
https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2024/05/SN-BAKAN_KAMUDA-TASARRUF-VE-VERIMLILIK-PAKETI.pdf
http://www.muctebaonurhanozmumcu.com/?p=84
MÜCTEBA ONURHAN ÖZMUMCU
EKONOMİST-DENETÇİ
